Ashwagandha – roślina powszechnie wykorzystywana wtradycyjnej medycynie hinduskiej – łagodzi stres oraz zmniejsza niepokój. Uważa się, że można ją przyjmować jako suplement przez okres nie dłuższy niż 3miesiące. Warto jednak zachować ostrożność podczas jej stosowania, ponieważ może wywoływać pewne działania niepożądane.
Fot. pixabay.com
Witania ospała zaliczana jest to tzw. adaptogenów. Nazwę tę zaproponował rosyjski uczony N.V. Lazarew w1947 roku. Posłużył się nią, opisując właściwości niektórych surowców roślinnych służących do uodparniania organizmu na szkodliwy wpływ czynników zewnętrznych.
Podkreślić należy, że zbyt ogólna definicja tych substancji nie jest akceptowana we współczesnej terminologii farmakologicznej oraz klinicznej. Badacze podkreślają ponadto ich niespecyficzny oraz nie do końca poznany mechanizm działania oraz brak zastosowania wleczeniu.
Ashwagandha – jak działa?
Wśród obecnych washwagandzie składników biologicznie czynnych, którym przypisuje się korzystne właściwości zdrowotne, wymienia się przede wszystkim laktony steroidowe –witanolidy. Wwitanii ospałej znajdują się również alkaloidy oraz flawonoidy
Roślinie tej często przypisuje się liczne korzystne działania, niestety niewiele wiarygodnych danych naukowych potwierdza te efekty. Wśród właściwości zdrowotnych, które znajdują potwierdzenie wbadaniach klinicznych, wymienia się przede wszystkim wpływ witanii ospałej na łagodzenie stresu oraz zmniejszanie niepokoju ilęku.
Inne postulowane właściwości lecznicze tych roślin nie zostały wsposób wiarygodny potwierdzone wbadaniach naukowych. Dostępne publikacje dotyczące skuteczności preparatów zwitanii ospałej są wprawdzie liczne, ale bardzo słabej jakości inie pozwalają wyciągnąć wiarygodnych wniosków na temat korzyści dla zdrowia wynikających ze stosowania tego suplementu. Wymieniane wtych pracach korzystne efekty dotyczą możliwości poprawy funkcji poznawczych, zwiększenia odp*rności, zwiększenia wydolności organizmu; wymienia się także działania wspomagające płodność oraz funkcje seksualne.
W piśmiennictwie są też dostępne prace wskazujące na korzystne działanie ashwagandhy na gospodarkę lipidową iwęglowodanową organizmu oraz poprawę zdolności wysiłkowych iwydajności treningu. Ponadto zwiększa – wporównaniu zplacebo – utratę tkanki tłuszczowej oraz wspomaga zdolności regeneracyjne organizmu po wysiłku fizycznym. To bardzo obiecujące właściwości, jednak wcelu ich potwierdzenia potrzebne są dalsze, dobrze zaplanowane badania zrandomizacją.
W badaniach na modelach zwierzęcych oraz liniach komórkowych zaobserwowano ponadto antyoksydacyjne, antybakteryjne iantynowotworowe działanie witanii ospałej. Tych działań nie potwierdzono jednak wbadaniach klinicznych, nie można więc przesądzać, czy roślina ta wywiera podobny wpływ na organizm ludzki.
Ashwagandha – dawkowanie
W suplementach diety wykorzystuje się przede wszystkim korzeń ashwagandhy wpostaci wyciągu, ekstraktu lub wformie sproszkowanej. Nie zaleca się stosowania tych suplementów dłużej niż 3miesiące.
Dostępne suplementy diety zawierają zazwyczaj 300–500 mg gotowego ekstraktu zashwagandhy wdziennej porcji suplementu; uważa się, że jest to ilość wystarczająca. Wzależności od preparatu zaleca się przyjmowanie 1–2 kapsułek/tabletek dziennie.
W przypadku sproszkowanego korzenia nie należy przekraczać dziennej dawki 3g. Obecnie – zgodnie zuchwałą Zespołu ds. Suplementów Diety NIZP-PZH – na każdym suplemencie diety zWithania Somnifera musi się znaleźć informacja dotycząca zawartości witanolidów wprzeliczeniu na zalecaną do spożycia dzienną porcję produktu; ich maksymalna zawartość nie powinna przekraczać 10 mg.
Ashwagandha – przeciwwskazania iskutki uboczne
Wszystkie suplementy diety, również te zawierające ashwagandhę, wpewnych sytuacjach mogą być przeciwwskazane. Itak suplementów zwitanią ospałą nie mogą stosować następujące grupy osób:
- osoby przyjmujące leki odziałaniu uspokajającym
- osoby przyjmujące leki nasenne iprzeciwpadaczkowe, atakże
- dzieci, kobiety wciąży oraz karmiące piersią.
Zbyt często jest też pomijany problem potencjalnego niebezpieczeństwa wynikającego ze stosowania preparatów roślinnych. Większość osób uważa, że produkt roślinny, czyli pochodzący znatury, na pewno jest bezpieczny. Niestety preparaty roślinne, podobnie jak leki syntetyczne, mogą wywoływać reakcje niepożądane, aorganizm człowieka nie potrafi rozróżnić, czy ma do czynienia zsubstancją naturalną, czy syntetyczną, wytworzoną przez człowieka.
Krótkotrwałe (<3 mies.) stosowanie preparatów pochodzących zwitanii ospałej wzalecanych dawkach jest prawdopodobnie bezpieczne, chociaż wpiśmiennictwie opisano przypadki uszkodzenia wątroby po podawaniu suplementów diety zawierających ashwagandhę. Do najczęściej opisywanych skutków ubocznych wynikających ze stosowania ashwagandhy zalicza się:
- nudności
- wymioty
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe.
Ponadto ashwagandha może wchodzić winterakcje zlekami oddziałującymi na ośrodkowy układ nerwowy.
Trzeba też pamiętać, że decydując się na stosowanie preparatów pochodzących zwitanii ospałej, nie należy przekraczać wymienionych wyżej dawek, ponieważ zwiększa to ryzyko ich szkodliwego działania na organizm.
Piśmiennictwo
Cooley K. iwsp.: Naturopathic Care for Anxiety: ARandomized Controlled Trial. PLoS One. 2009; 4(8): e6628.
Chandrasekhar K. iwsp.: Aprospective, randomized double-blind, placebo-controlled study of safety and efficacy of ahigh-concentration full-spectrum extract of ashwagandha root in reducing stress and anxiety in adults. Indian Journal of Psychological Medicine 2012; 34 (3): 255–62.
Połumackanycz M., Forencewicz A., Wesołowski M. iwsp.: Ashwagandha (Withania somnifera L.) – the plant with proven health-promoting properties. Farmacja polska 2020; (76): 442–447. 10.32383/farmpol/127824.
Wolski T., Baj T., Ludwiczuk A. iwsp.: Surowce roślinne odziałaniu adaptogennym oraz ocena zawartości adaptogenów wekstraktach ipreparatach otrzymanych zrodzaju Panax. Postępy Fitoterapii 2009; 2: 77–97.
European Medicines Agency, Reflection paper on the adaptogenic cocnept 2008.
Uchwała nr 4/2020 Zespołu do spraw Suplementów Diety zdnia 7. lutego 2020 r. wsprawie wyrażenia opinii dotyczącej stosowania Withania Somnifera (L.) Dunal jako składnika suplementów diety.
Björnsson H.K., Björnsson E.S., Avula B. iwsp.: Ashwagandha-induced liver injury: Acase series from Iceland and the US Drug-Induced Liver Injury Network. Liver Int. 2020; 40: 825–829.
Karousatos C.M., Lee J.K., Braxton D.R., Fong T.L.: Case series and review of Ayurvedic medication induced liver injury. BMC Complement Med Ther. 2021;21 (1): 91. doi: 10.1186/s12906-021-03251-z. PMID: 33714265; PMCID: PMC7956115.
dr n. med. Dominika Wnęk
Dietetyk, wieloletni pracownik Zakładu Biochemii Klinicznej UJ CM oraz aktywny uczestnik trzech ramowych programów Unii Europejskiej: Lipgene, NuGO oraz Bioclaims. Wielokrotny wykładowca wramach kursów doskonalących dla dietetyków realizowanych przez Polskie Towarzystwo Dietetyki.
Zainteresowania badawcze skupiają się głównie na zagadnieniach dotyczących otyłości iwpływu składników diety na ekspresję genów iprocesy komórkowe (nutrigenomika). Swoje doświadczenie wleczeniu otyłości zdobywała, pracując wPoradni Leczenia Zaburzeń Lipidowych iOtyłości, działającej przy Zakładzie Biochemii Klinicznej UJ CM oraz jako uczestniczka licznych kursów ikonferencji organizowanych wkraju iza granicą.
Obecnie związana jest zwydawnictwem Medycyna Praktyczna, gdzie pełni funkcję redaktora wserwisie „Dieta iruch”.
